Porosty są niezwykłymi organizmami
składającymi się z dwóch części : grzyba i glonu. Takie
powiązanie pozwala porostom rosnąć na nagich skałach,
drzewach, płotach, a nawet na murach domów. Grzyb dostarcza
z podłoża, na którym rośnie,
wodę wraz z solami mineralnymi oraz chroni glon przed
wysychaniem. Glon z kolei, dzięki zdolności do fotosyntezy,
produkuje substancje organiczne będące pokarmem dla obydwu
organizmów. Porosty mogą pobierać również substancje
odżywcze prosto z atmosfery - zawarte w pyłach i gazach, a
wraz z nimi związki trujące, akumulując je w sobie. Z tego
powodu porosty okazały się bardzo dobrymi organizmami
określającymi zanieczyszczenie atmosfery (biowskaźnikami,
bioindykatorami). Głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza
jest dwutlenek siarki emitowany do atmosfery, produkt
spalania węgla, benzyny i ropy. SO2 reaguje z
tlenem atmosferycznym i przechodzi w SO3. Ten zaś
wraz z cząsteczkami wody tworzy H2SO4
i w ten sposób powstają tzw. kwaśne deszcze, niszcząco
działające na roślinność (umieranie lasów). W wyniku
obserwacji okazało się, że porosty są szczególnie wrażliwe
na kwaśne deszcze. W strefie
umiarkowanej porosty rosną na czterech zasadniczych typach
podłoży. Są to:
- kora drzew, krzewów i krzewinek
(porosty epifityczne - epifity)
- drewno (porosty epiksyliczne - epiksyle)
- ziemia (porosty naziemne)
- skały (porosty naskalne - epility)
Do monitoringu powietrza
wykorzystuje się przede wszystkim porosty nadrzewne (epifityczne).
Porosty epifityczne występują na wszystkich gatunkach drzew.
Substancje toksyczne, przy
oddziaływaniu bezpośrednim na porosty, powodują, że
najbardziej wrażliwy jest aparat fotosyntetyczny glonów
porostowych, w których chlorofil ulega degradacji i zostaje
unieczynniony. Duże stężenie SO2 powoduje zmiany
w plesze i obumarcie porostu.
Skala porostowa monitoringu
powietrza (skala Hawkswortha i Rosa):
- Strefa 1
> 170 mikrogram SO2/m3
- Strefa 2 150 - 170
mikrogram SO2/m3
- Strefa 3 100 - 150
mikrogram SO2/m3
- Strefa 4 70 -
100 mikrogram SO2/m3
- Strefa 5 40 -
70 mikrogram SO2/m3
- Strefa 6 10 -
40 mikrogram SO2/m3
- Strefa 7
< 10 mikrogram SO2/m3
|