Rada Miasta Gdyni, gdyńska YMCA i Stowarzyszenie Gdyńska Strefa Kulturyzapraszają miłośników języka polskiego na konsultacje przypominające zasady polskiej ortografii i interpunkcji.To wspaniała wpprawka przed corocznym Gdyńskim Dyktandem, które już 13 października szczegóły kiedy: piątki 14 IX; 21 IX; 28 IX; 5 X i 12 X w godz. 15.15 -17.15 gdzie: siedzibia gdyńskiej YMCA - ul. Żeromskiego AD DICTANDUM Gdyński pejzaż w kroplach dżdżu U stóp Kamiennej Góry bladoszary skrył się zmrok nie zmrok.Drzemie spacerowa promenada, noc nad miastem tuż-tuż o krok.Lśniąco złoty księżyc objął miasto wpół, spieszy się niesłychanie.Pozdrowił gdyńską YMCA, może choć na minutkę przystanie. Srebrne nutki chyżo tańczą, Teatr Muzyczny w świetle tonie.Biec tędy czy tamtędy? – roztargnione pogubiły się bemole.Cud-gwiazdka błękitno-biały obłok ukryła w półotwartej dłoni.Zatrzymała herbowe ryby w pół drogi, wiatru już nie dogoni. Przyjaciel wiatr, nieco rozbrykany, niby-chmurkę goni wesoło.Kszyk, wróbel, białorzytka na złocistej plaży hasają wokoło.Antoni Abraham zamknął zapłakane deszczem okiennice.Noc w nieprzemakalnej pelerynie przemierza puściutkie ulice. W szesnastowiecznym kościele bije mosiężny stary dzwon.Św. Michał Archanioł pilnie strzeże księgi pożółkłych stron.Gdynia w kroplach dżdżu pół tajemnie, pół jawnie śni.Dobranoc szepcze czule ktoś, „miasto z morza” już na dobre śpi. Komentarz(na podst. Wielkiego słownika ortograficznego) dżdżu – dawna forma rzeczownika deszcz, który jeszcze w XV wieku miał postać deżdż. Do dziś zachowała się postać dopełniacza: dżdżu. Forma dżdżu występuje w związku frazeologicznym: łaknąć, pragnąć, wyglądać czegoś jak kania dżdżu. Kamienna Góra – wielowyrazowe nazwy geograficzne i miejscowe piszemy dużą literą: Morskie Oko, Dolny Śląsk, Bory Tucholskie. bladoszary – przymiotnik złożony z dwóch członów. Główne znaczenie zawarte jest w drugim członie (szary), natomiast pierwszy człon ( blado-) bliżej określa to znaczenie. Bladoszary to szary o bladym odcieniu. Pisownia łączna. zmrok nie zmrok – w wyrażeniu pojawia się partykuła nie, która występuje między identycznymi formami (zmrok) i wprowadza niepewność w opisywanej sytuacji. Partykułę nie piszemy rozdzielnie. Podobnie w wyrażeniach: pogoda nie pogoda, ale: niepogoda. tuż-tuż – w parach wyrazów mających charakter tautologii stosujemy pisownię z łącznikiem, np.: aby-aby, ani-ani. lśniąco złoty – zestawienia, w których pierwszy człon jest przysłówkiem (lśniąco),a drugi człon jest przymiotnikiem (złoty) piszemy rozdzielnie. objąć wpół – wyraz wpół składa się z przyimka w i liczebnika pół. Wyrażenie objąć wpół znaczy 'w pasie'. W tym znaczeniu przyimek w z liczebnikiem pół piszemy łącznie. W dyktandzie pojawiło się również wyrażenie w pół (drogi). Zapisujemy je rozdzielnie, ponieważ wyrażenie w pół oznacza 'w połowie'. tamtędy – jest to zaimek złożony tzw. zrost (tam+ tędy). Zaimki złożone typu: ten sam, taki sam, piszemy rozdzielnie. Wyjątki: tamten, tamtędy. cud-gwiazdka – jest to rzeczownik złożony (gwiazdka, cud) z dwóch członów. Kolejność tych członów została przestawiona (cud i gwiazdka). Tak przestawioną konstrukcję zapisujemy z łącznikiem: cud-gwiazdka biało-niebieski – przymiotniki złożone z dwóch członów równorzędnych piszemy z łącznikiem. Wyznacznikiem formalnym jest spójnik i, którym można zastąpić łącznik. Obłok biało-niebieski to obłok biały i niebieski. niby-chmurka – w połączeniach wyrazowych z członem niby- z rożnymi częściami mowy stosujemy łącznik, ale: nibynożka, nibykłos, bo są to terminy przyrodnicze. półotwarty – liczebnik pół, który jest elementem złożenia: pół + imiesłów przymiotnikowy (otwarty) piszemy w tego typu złożeniach łącznie. kszyk – ptak. Jest to wyjątek, gdy po spółgłosce k występuje połączenie liter sz. Takimi wyjątkami są m.in. bukszpan, kształt. Białorzytka – ptak z rodziny drozdów; nie ma nic wspólnego z żytem, tylko ze staropolskim: rzyć (co znaczy to słowo – wszyscy wiemy). pół tajemnie, pół jawnie (śni) – występujące w zdaniu dwa przysłówki (tajemnie, jawnie) z cząstką pół określają jedną cechę: Gdynia śni w połowie tajemnie i w połowie jawnie. dobranoc – zrost składający się z dwóch członów (dobra+noc) zapisujemy łącznie. Gdybyśmy chcieli życzyć komuś dobrej nocy, tak jak np. miłego dnia, to należałoby te wyrazy zapisać rozdzielnie: życzę dobrej nocy. Tekst i komentarz autorstwa Gabrieli Kurpisz-Kasprzak Do pobrania gdyńskie dyktanda fragmenty pdf28kb Opublikowano: 24.08.2018 11:03 Autor: Magdalena Anuszek (m.anuszek@gdynia.pl) Zmodyfikowano: 17.09.2018 12:38 Zmodyfikował: Magdalena Anuszek