Seniorze, nie daj się oszustom!

Statystyki są alarmujące: w lutym 2022 w Gdyni policjanci odnotowali 10 przypadków wyłudzeń metodą „na wnuczka” lub „na policjanta”, a w lutym 2023 – 20. To wzrost aż o 100 procent! Z danych pomorskiej policji wynika, że liczba tych przestępstw rośnie w większości miast naszego województwa – a dzieje się tak mimo intensywnie prowadzonych przez policję oraz samorząd działań informacyjnych i edukacyjnych. O tym, co zrobić, by zwiększyć świadomość, tym samym bezpieczeństwo, rozmawiano podczas debaty w Konsulacie Kultury w Gdyni.

85-latek, któremu oszuści wmówili, że bank wypłacił mu fałszywe banknoty, stracił 71 tys. zł.

80-latka, po telefonicznej rozmowie z fałszywym policjantem, gotowa była przekazać mu 100 tys. zł. Ocaliła część oszczędności dzięki czujności pracowniczki banku, z którego seniorka chciała wypłacić wszystkie pieniądze.

Od 87-latka fałszywy wnuczek wyłudził 120 tys. zł i 450 euro.

Informacje o tym, że oszuści podszywający się pod wnuczka, policjanta lub pracownika poczty okradli seniorkę czy seniora docierają do nas niemalże co tydzień. Dzieje się tak, bo oszuści doskonalą się w technikach manipulacji i dostosowują się do aktualnej sytuacji.
Przestępcy działają przez telefon, a ich ofiary są przypadkowe. Numer telefonu, z którego dzwonią, to przeważnie zagraniczna karta przedpłacona. Jeśli funkcjonariusze zatrzymają osobę odbierająca od osoby oszukanej pieniądze, jest to przeważnie kurier, który najczęściej nawet nie ma pojęcia o działaniu oszustów.

To sprawia, że oszuści czują się w pewien sposób bezkarni i niezagrożeni. Ale czy naprawdę jesteśmy wobec nic bezradni? Nie! Im więcej osób będzie zdawało sobie sprawę z metod, jakimi posługują się fałszywi wnuczkowie czy policjanci, tym bezpieczniejsi będziemy. Równie ważna jest wiedza o tym, jak się przed nimi bronić. A jest jeden, bardzo prosty i skuteczny sposób: należy odłożyć słuchawkę! Przerwijmy połączenie, gdy tylko coś wzbudza zaniepokojenie – zwłaszcza, gdy z ust naszego rozmówcy padają słowa: „pieniądze”, „policja”, akcja”, „wnuczek”, wypadek”.

Warto mieć na uwadze, że oszustwa mają formę nie tylko rozmów telefonicznych: to może być sms czy e-mail z informacją, że np. należy uregulować koszt dostawy niezamawianej przez nas paczki. Oszuści zjawiają się też czasami osobiście, np. pod pretekstem sprawdzenia instalacji w mieszkaniu. Tu również jest dobry sposób: nie wpuszczajmy nieznajomych do domu.

Gdyński samorząd i Komenda Miejska Policji w Gdyni prowadzą kampanię społeczną STOP! na rzecz przeciwdziałania przestępczości wobec gdyńskich seniorów. Komenda Miejska Policji w Gdyni, Urząd Miasta Gdyni, jednostki miejskie wspólnie działają, byśmy wszyscy umieli rozpoznawać sytuacje zagrożenia wyłudzeniem pieniędzy i skutecznie zareagować. Policjanci regularnie odwiedzają kluby seniora, centra sąsiedzkie i kościoły ostrzegając przed oszustami. W tym tygodniu w biuletynie „Ratusz” znaleźć można specjalny dodatek ze wszystkimi ważnymi informacjami dotyczącymi oszustw „na wnuczka”: metoda działania przestępców i sposobów na to, by się przed nimi bronić.

W czwartek, 27 kwietnia, w Konsulacie Kultury przy ul. Jana z Kolna odbyła się kolejna debata – otwarte spotkanie z udziałem mi.in policjantów i seniorów.

- Niestety, w Gdyni i Gdańsku dochodzi do największej liczby oszustw dokonywanych metodą „na wnuczka” - przyznaje komisarz Adam Nastały, zastępca komendanta miejskiego policji w Gdyni. – W pierwszym kwartale tego roku odnotowaliśmy już 59 takich przypadków. To o 32 zdarzenia więcej niż rok temu.

Kłopot polega na tym, że im skuteczniejsze okazują się działania policji, im bardziej świadomi stają się seniorzy, tym bardziej wymyślne formy stosują oszuści. Wykorzystują przy tym słabości seniorów: gorszą koncentrację, kłopoty ze słuchem, wynikającą z samotności potrzebę porozmawiania z kimś i chęć bycia potrzebnym.

- Osoby starsze są ufne i chętne do niesienia pomocy - gdyńscy seniorzy stale to udowadniają, angażując się w wiele organizowanych w mieście akcji pomocy – zauważa Michał Guć, wiceprezydent Gdyni ds. innowacji. - To zaangażowanie jest jednym z powodów, dla których oszuści wyłudzający pieniądze obrali sobie za cel właśnie seniorów. Wikłają ich w wymyślone tajne akcje policji i przekonują, że powodzenie zależy od przekazania znacznej sumy pieniędzy. Ofiarami oszustów padają też osoby samotne, które dzięki współdziałaniu z „policjantem” znów czują się potrzebne. Wielkim wyzwaniem jest dotarcie do takich osób, uwrażliwienie ich na zagrożenie, podanie przykładów sytuacji, które powinny zaniepokoić. Rozmawiajmy z sobą, ostrzegajmy się, bądźmy czujni.

Jak manipulują oszuści

sprawcy wykorzystują to, co w seniorach najcenniejsze: ufność, chęć niesienia pomocy,
rozluźniły się więzi międzyludzkie, także w rodzinie. Oszuści tak kierują rozmową, byśmy mogli uwierzyć, że rozmawiamy z dawno nie widzianym czy nie słyszanym krewnym,
oszuści wykorzystują fakt, że często seniorzy to osoby schorowane. Zdarza się, że czegoś nie dosłyszą.
zdarza się, że seniorzy wstydzą się, że czegoś nie wiedzą czy nie rozumieją – zwłaszcza, gdy ktoś prosi o pomoc. Nawet najbliższym nie mówią, że ktoś do nich zadzwonił, że podjęli decyzję pod wpływem chwili. Zwłaszcza gdy okazuje się, że zniknęły oszczędności całego życia.
oszuści budują w rozmowie zaufanie, wymieniając nazwę np. instytucji czy służb, które rzekomo reprezentują. Po tym pojawia się chwila napięcia, padają słowa – klucze: więzienie, kłopoty, ofiara, pomoc i zastrzeżenie, by nikomu o sytuacji nie mówić. Osoba jest manipulowana, by podjęła decyzję natychmiast.

Jak skutecznie ostrzegać przed oszustami?

podając przykłady oszustw nie mówmy, że historia wydarzyła się gdzieś w Polsce, ale że w naszym mieście, że dotyczy kogoś znajomego,
podkreślajmy, że nigdy nie wolno podejmować decyzji „na już”. Gdy ktoś każe seniorom szybko wypłacić pieniądze, podpisać umowę czy przekazać gotówkę powinni skontaktować się z kimś o kim wiedzą, że zawsze odbierze telefon. Dobrze, by listę z nazwiskami i numerami zaufanych osób – w tym dzielnicowego - senior miał tuż obok telefonu.
dobrze, by sąsiedzi mieli swoje numery telefonów i w razie potrzeby od razu do siebie dzwonili
bardzo ważna jest systematyczność edukowania, informowania, ostrzegania,
bardzo ważne, byśmy o przypadkach oszustw i sposobach na ich uniknięcie mówili wszyscy, bo każdy z nas obraca się w innym środowisku. Każdy z nas może dać się oszukać - niezależnie od wieku, wykształcenia, miejsca pracy.

Jak poznać oszusta?

osoba, z którą rozmawiasz przez telefon przekonuje Cię, że jest kimś bliskim; informuje, że natychmiast potrzebuje pieniędzy – i się rozłącza,
dostajesz kolejny telefon od osoby przedstawiającej się jako policjant,
przekonuje Cię, że osoba, z którą poprzednio rozmawiałaś to oszust i musisz pomóc w jego schwytaniu,
zostajesz proszony o pilne przekazanie pieniędzy potrzebnych do schwytania oszusta,
jeśli rozmówca zaproponuje Ci, byś potwierdził jego tożsamość jako policjanta dzwoniąc na numer 112 pamiętaj, by się rozłączyć. Wybierając w trakcie rozmowy 112 będziesz wciąż rozmawiać z tą samą osobą.

Jak zareagować po takim telefonie?
* nie przekazuj pieniędzy ani nie podpisuj dokumentów,
* zadzwoń do osoby bliskiej lub pod inny znany Ci numer telefonu,
* powiadom Policję: Komenda Miejska Policji w Gdyni, ul. Portowa 15; tel. interwencyjny 997.

W tych sytuacjach należy zachować czujność
Osoby wyłudzające przez telefon pieniądze najczęściej podają się za:

policjanta,
wnuczka,
innego członka rodziny,
funkcjonariusza CBŚ,
funkcjonariusza CBA,
pracownika poczty / ZUS / prokuratury / ABW.

Powody, dla których oszuści domagają się przekazania pieniędzy

wypadek samochodowy / zatrzymanie przez policję,
atak hakerski / zagrożenie pieniędzy trzymanych w banku,
dochodzenie w sprawie wyłudzeń / akcja policyjna,
pożyczenie pieniędzy / kłopoty finansowe,
zakup akcji,
przelew środków z konta,
uzyskanie danych do konta.

Zasady ograniczonego zaufania

Policja nigdy nie prosi o przekazanie pieniędzy i nigdy nie dzwoni z takim żądaniem. Po takiej rozmowie natychmiast zadzwoń na znany Ci numer telefonu i opowiedz o sytuacji.
w takich bądź podobnych sytuacjach nigdy nie wręczaj nikomu pieniędzy, nie podpisuj żadnych dokumentów,
nie zaciągaj kredytów na cel, którego nie znasz,
nie wypłacaj ze swojego konta żadnych oszczędności i nie przekazuj jej obcym którzy twierdzą, że Twoje konto jest zagrożone,
nie przekazuj pieniędzy osobom, które telefonicznie podają się za Twoich krewnych,
nie przekazuj informacji na swój temat osobom nieznajomym,
nie otwieraj drzwi do mieszkania osobom, których nie znasz,
żądaj identyfikatora od odwiedzających Cię pracowników instytucji.