W obliczu rosnących wyzwań geopolitycznych i społecznych Polska stoi przed koniecznością redefinicji swojej polityki migracyjnej. Jak pokazuje najnowszy raport Polskiej Akademii Nauk na temat „Polityki Migracyjnej Polski” – Polacy dostrzegają konieczność zmian, które powinny zostać uwzględnione w nowym podejściu do migracji. Dział Historyczno-Badawczy Muzeum Emigracji w Gdyni kontynuuje swoją misję badawczą, przyczyniając się do pogłębienia wiedzy na temat migracji i jej znaczenia we współczesnym świecie. Zamówiony przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji raport „Polityka migracyjna Polski w opiniach aktorów instytucjonalnych” to wynik badań Komitetu Badań nad Migracjami Polskiej Akademii Nauk. Dokument stanowi swoiste „kompendium opinii” kluczowych instytucji – od rządowych, przez samorządy, uczelnie, aż po organizacje zajmujące się rynkiem pracy – dotyczących zarówno bieżących, jak i potencjalnych rozwiązań w zakresie polskiej polityki migracyjnej. Wnioski płynące z raportu, które opisałem w dalszej części tego artykułu podkreślają konieczność dokonania zmian, uwypuklając wartości takie jak bezpieczeństwo, prawa człowieka, humanitaryzm i dobrobyt. Dodatkowo, raport dostarcza istotnych obserwacji na temat dostępu do terytorium, rynku pracy, edukacji oraz integracji migrantów w polskim społeczeństwie – wszystkie te zagadnienia będą kluczowe w przyszłych działaniach kształtujących migracyjną politykę Polski. Migracje międzynarodowe, które wpływają na politykę, gospodarkę i kulturę na całym świecie, zyskują coraz większe znaczenie, także w Polsce. W odpowiedzi na te zmiany Uniwersytet Gdański utworzył „Obserwatorium Migracji” w ramach swojego Centrum Zrównoważonego Rozwoju. Jego celem jest wspieranie badań nad migracjami i stworzenie przestrzeni do wymiany wiedzy między naukowcami, praktykami, przedstawicielami administracji, lokalnymi społecznościami, organizacjami pozarządowymi oraz przedsiębiorcami. Uroczysta inauguracja Obserwatorium, miała miejsce 25 października 2024 roku. Przyciągnęła wielu przedstawicieli instytucji społeczno-gospodarczych i badaczy zjawiska migracji. Kluczowym momentem wydarzenia było podpisanie listu intencyjnego „o współpracy na rzecz integracji migrantów” przez rektora Uniwersytetu Gdańskiego, prof. dr. hab. Piotra Stepnowskiego oraz marszałka województwa pomorskiego, Mieczysława Struka. Ten dokument symbolizuje wspólne zaangażowanie na rzecz wsparcia osób z doświadczeniem migracyjnym w regionie. Muzeum Emigracji w Gdyni nie tylko z dumą wspiera tę inicjatywę, ale także aktywnie w niej uczestniczy. Koordynatorem Programu Obserwatorium Migracji został dr Rafał Raczyński, członek zespołu badawczego Muzeum, który będzie nadzorował działania tego nowego, ważnego projektu. Misja, cele i funkcje polityki migracyjnej na podstawie raportu PAN Na podstawie raportu Państwowej Akademii Nauk na temat „Polityki Migracyjnej Polski”, wynika, że 85% respondentów wskazało, że bezpieczeństwo powinno być kluczowym elementem polityki migracyjnej. Dla ponad 70% osób zapewnienie bezpieczeństwa kraju to kwestia egzystencjalna, mająca istotne znaczenie dla stabilności i trwania społeczeństwa. Wyniki te świadczą o głębokim poczuciu zagrożenia, które Polacy wiążą z nieuregulowaną migracją. Wobec tego, w polityce migracyjnej państwa istotne jest nie tylko kontrolowanie granic, ale również dbałość o spójność wewnętrzną kraju. Badanie to pokazało również, że Polakom nie jest obca idea praw człowieka i humanitaryzmu. Ponad połowa respondentów (56,4%) wskazała na potrzebę uwzględnienia tych wartości w polityce migracyjnej, co sygnalizuje rosnącą świadomość społeczną na temat konieczności ochrony praw migrantów. W dalszej perspektywie widzą oni Polskę jako nowoczesne, zintegrowane społeczeństwo, w którym migranci mają zapewnioną ochronę prawną, a ich kwalifikacje i wkład w gospodarkę są w pełni doceniane. Dla ponad połowy respondentów (55%) dobrobyt i rozwój gospodarczy są istotnym czynnikiem, który powinien zostać uwzględniony w polityce migracyjnej. Z kolei 54% osób wskazało na potrzebę budowy spójności społecznej. Taki rozkład odpowiedzi sugeruje, że Polacy dostrzegają potencjalne korzyści ekonomiczne płynące z migracji, a także potrzebę integracji, która pozwoliłaby na stworzenie społeczeństwa spójnego, ale wielokulturowego. Aż 80% respondentów wyraziło potrzebę wdrożenia nowego dokumentu programowego, który uregulowałby politykę migracyjną i integracyjną na poziomie operacyjnym. Częścią tej wizji jest powołanie centralnej instytucji odpowiedzialnej za zarządzanie migracjami, co miałoby zlikwidować obecny podział kompetencji i uczynić politykę bardziej spójną. Postulat ten popierają także zwolennicy rozszerzenia kompetencji samorządów, choć w tej kwestii pojawiają się różnice zdań, szczególnie ze strony administracji rządowej. Wśród zaproponowanych rozwiązań znalazło się stworzenie systemu uznawania kwalifikacji i wykształcenia cudzoziemców, co ułatwiłoby im wejście na rynek pracy i przyczyniłoby się do rozwoju gospodarczego. Ważnym aspektem jest również ochrona praw pracowników i przeciwdziałanie szarej strefie zatrudnienia, co pozwoliłoby na większą stabilność ekonomiczną oraz lepszą integrację migrantów.Respondenci podkreślili także potrzebę wprowadzenia edukacji wielokulturowej do szkół, co miałoby wspierać integrację i przygotować młodsze pokolenia do funkcjonowania w wielokulturowym społeczeństwie. Wyrazili także poparcie dla wsparcia organizacji społecznych działających na rzecz spójności i integracji społecznej.W obliczu sytuacji na granicy polsko-białoruskiej opinie respondentów pozostają podzielone. Zdecydowana większość przedstawicieli administracji opowiada się za wzmacnianiem fizycznych barier granicznych. Z kolei wśród reprezentantów innych podmiotów przeważa opinia, że Polska powinna w większym stopniu przestrzegać regulacji międzynarodowych dotyczących ochrony praw uchodźców. Obecna sytuacja geopolityczna oraz rosnące wyzwania związane z migracją wymagają od Polski zrównoważonej i przemyślanej polityki migracyjnej. Wyniki sondażu pokazują, że Polacy dostrzegają potrzebę ochrony kraju, ale są również otwarci na integrację i poszanowanie praw człowieka. Przyszła polityka migracyjna powinna zatem uwzględniać różnorodne potrzeby społeczne, gospodarcze i bezpieczeństwa, aby stworzyć stabilne i otwarte społeczeństwo, w którym migranci są w pełni akceptowani jako wartościowi członkowie społeczności. Opublikowano: 07.11.2024 08:40 Autor: Michał Sałata (michal.salata@gdynia.pl)