Kapliczka św. Józefa już po renowacji w nowym miejscu

Odrestaurowana kapliczka św. Józefa pojawiła się w nowym miejscu. Teraz możemy ją podziwiać przy skrzyżowaniu ulic Starodworcowej i Wielkopolskiej, niedaleko starej lokalizacji. W niedzielnej uroczystości poświęcenia kapliczki udział wzięli m.in. mieszkańcy Wielkiego Kacka, wiceprezydent Gdyni ds. innowacji Michał Guć, radni Gdyni – Anna Szpajer i Zenon Roda oraz przedstawiciele gdyńskiego oddziału Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Wśrod gości nie zabrakło również Izabeli Huk-Malinowskiej, która przeprowadziła prace konserwatorskie gdyńskiego zabytku.

Do tej pory zabytkowa kapliczka św. Józefa stała między pasami jezdni ul. Wielkopolskiej, tuż przed skrzyżowaniem z ul. Nałkowskiej i ul. Starodworcową. Niestety taka lokalizacja utrudniała mieszkańcom podejście bliżej obiektu, docenienie jej walorów zabytkowych i funkcjonowanie jako obiektu kultu.

Dlatego wykorzystując budowę węzła Karwiny, postanowiono kapliczkę zabezpieczyć i przenieść w bardziej dostępne dla mieszkańców miejsce. W tym celu wykonano specjalną konstrukcję obejmującą ją ze wszystkich stron. W trakcie prac okazało się, że kapliczka jest zagłębiona w ziemi do około 1/4 swojej wysokości, więc zdecydowano się na jej płytsze posadowienie w nowym miejscu, tak by wyeksponować dawniej zasypane partie.

Obecnie kapliczka stoi w bardziej dostępnej lokalizacji – przy skrzyżowaniu ulic Starodworcowej i Wielkopolskiej. Przygotowano tu ustabilizowane, betonowe podłoże i uporządkowo teren, aby zabytek prezentował się jeszcze lepiej. Obiekt został oczyszczony z nawarstwień brudu, kurzu, luźnych fragmentów tynku i wtórnych zapraw oraz poddany dezynfekcji. Zrekonstruowano też brakujące fragmenty sklepienia kapliczki, miejsce po tablicy inskrypcyjnej oraz figurę św. Józefa. Nadzór nad przebiegiem prac oraz prace konserwatorskie zabytku wykonywała dyplomowana konserwator zabytków – Izabela Huk-Malinowska.

W niedzielę, 26 listopada kapliczkę uroczyście odsłonięto i poświęcono. W wydarzeniu wzięli udział m.in. wiceprezydent Gdyni Michał Guć, radni Gdyni Anna Szpajer i Zenon Roda, mieszkańcy Wielkiego Kacka, radni dzielnicy, przedstawiciele Kaszubskiego Forum Kultury w Gdyni oraz przedstawiciele gdyńskiego oddziału Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Kapliczkę poświęcił ksiądz Jarosław Edward Piotrowski z parafii pw. św. Wawrzyńca.

Przy kapliczce św. Józefa stoją m.in.: wiceprezydent Gdyni Michał Guć oraz radni Anna Szpajer i Zenon Roda

Przy kapliczce św. Józefa stoją m.in.: wiceprezydent Gdyni Michał Guć oraz radni Anna Szpajer i Zenon Roda

Na zdj. m.in. wiceprezydent Gdyni Michał Guć oraz radni Gdyni Anna Szpajer i Zenon Roda. Fot. Magdalena Śliżewska

– Przeniesienie kapliczki św. Józefa ma wiele pozytywnych aspektów. Po pierwsze stała się ona bardziej dostępna, po drugie była to okazja do tego, by poddać ją gruntownej renowacji. Ta kapliczka ma nie tylko wymiar religijny, ale bardzo silny wymiar tożsamościowy, bo przypomina o historii Kacka, który do Gdyni został przyłączony dopiero w 1954 roku. Takie kapliczki na terenie Wielkiego Kacka, Karwin, Dąbrowy istnieją i pokazują, jak funkcjonowały te miejsca, zanim stały się wielkim miastem – mówi Michał Guć, wiceprezydent Gdyni ds. innowacji.

– To, że tę kapliczkę udało się przenieść w całości, to naprawdę jest cud. Była ona w tak złym stanie konstrukcyjnym, że zbudowanie dla niej specjalnej skrzyni, przeniesienie jej na nowe miejsce, a później otwarcie skrzyni i zobaczenie, że kapliczka stoi w całości i nieruszona, to była naprawdę pomoc św. Józefa – dodaje Izabela Huk-Malinowska, konserwator zabytków.

Historia gdyńskiej kapliczki

Odbudowana kapliczka w latach 60. XX w. i zagłębiona w latach późniejszych

Kapliczka w latach 60. XX w. Fot. zasoby Referatu MKZ

Kapliczka św. Józefa powstała najprawdopodobniej pod koniec XIX wieku. Dokładna data nie jest znana, ale obiekt widnieje już na mapach pochodzących z początku XX wieku.

Została zbudowana z czerwonej cegły, w stylu neogotyckim i składa się z trzech kondygnacji, z czego najniższa została zagłębiona w ziemi. Figura św. Józefa niegdyś znajdowała się na środkowej kondygnacji.

W 1935 roku po zbudowaniu szosy, która biegła wyżej niż posadowienie kapliczki, jej środkowa część została zamurowana. Figurę przeniesiono wyżej i zrównano teren przysypując dolne partie obiektu. W 1945 roku górna część kapliczki została uszkodzona wskutek działań wojennych. Później odbudowała ją lokalna społeczność.

Tego typu kapliczki najczęściej budowano we wsiach. Umieszczano je przy drodze, na jej rozstaju, na końcu wsi, czy w lesie tak, aby oswoić mieszkańców z nieznanymi obszarami, gdzie panowała natura. Mogły być symbolem wydarzenia historycznego, ale też przykrego dla społeczności zdarzenia. Stawiano je też przy mostach i rzekach, co miało chronić okolicznych mieszkańców przed powodziami.

Wykonawcą prac zabezpieczających i przeniesienia kapliczki była Firma Budowlano – Drogowa MTM S.A., która także odpowiadała za przebudowę węzła Karwiny.

Źródła:

Mikołajczuk B., Zakroczymska M., Gdyńskie kapliczki, figury i krzyże. Studia i Materiały Muzeum Miasta Gdyni seria 3.
Elwart W., Boże Męki. Przydrożne kapliczki. Geneza, rola i historia małej architektury sakralnej, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Huk-Malinowska I., Sprawozdanie z prac translokacji kapliczki Św. Józefa znajdującej się przy ulicy Wielkopolskiej w Gdyni.
Zasoby Referatu Miejskiego Konserwatora Zabytków Gdyni.