We wtorek, 21 lutego, weszła w życie nowelizacja kodeksu pracy. Wprowadza ona nie tylko możliwość kontroli przez pracodawcę trzeźwości jego pracowników, ale również możliwość kontroli na obecność środków działających podobnie do alkoholu (np. narkotyków). Dotyczy to osób pracujących stacjonarnie w danym zakładzie pracy, ale i tych, którzy pracują zdalnie. Kodeks pracy wprowadził zakaz dopuszczania do pracy pracownika w stanie nietrzeźwym lub pozostającego pod wpływem narkotyków. Skąd pracodawca ma wiedzieć, czy jego pracownik pił? Może mu przeprowadzić badanie na trzeźwość - samodzielnie lub zlecić to policji. Mało tego – pracodawca może prewencyjnie przeprowadzić kontrole trzeźwości podwładnych, gdy zajdą do tego przesłanki. Co istotne, kontrola ta obejmie również osoby pracujące zdalnie. Jak pracodawca sprawdzi stan pracowników? Nietrzeźwość pracownika będzie mogła być stwierdzona na kilka sposoby. Gdy będzie miało miejsce uzasadnione podejrzenie, że dany pracownik stawił się do pracy pod wpływem alkoholu bądź też spożywał trunki w pracy, to wtedy badanie trzeźwości będzie mogła przeprowadzić policja. Natomiast w przypadku określonych w przepisach wewnątrzzakładowych, pracodawca będzie mógł przeprowadzić samodzielną, prewencyjną kontrolę trzeźwości nawet wtedy, gdy pracownik nie okazuje oznak bycia pod wpływem alkoholu.Takie same zasady będą miały zastosowanie w celu sprawdzenia, czy pracownik nie pozostaje pod wpływem np. narkotyków, które w ustawie określone mianem „środków działających podobnie do alkoholu”, a których wykaz znajduje się w rozporządzeniu wydanym przez Ministra Zdrowia. fot. Pixabay Jeden drink, dwa drinki… Prawo rozróżnia stan po użyciu alkoholu oraz stan nietrzeźwości. Ze stanem po użyciu alkoholu mamy do czynienia wówczas, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi od 0,2 promila do 0,5 promila alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3. Z kolei stan nietrzeźwości oznacza, że zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi powyżej 0,5 promila alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3. Pracodawca ma prawo działać prewencyjnie Ustawa przewiduje samodzielną, prewencyjną kontrola trzeźwości pracowników przez pracodawcę. Ma ona zastosowanie szczególnie wobec tych pracowników, których praca stwarza zagrożenie dla życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub jakiegokolwiek mienia. Kontrola prewencyjna oznacza, że będzie przeprowadzana wobec pracowników niewykazujących oznak nietrzeźwości. Wprowadzenie kontroli trzeźwości, jak i grupy pracowników objętych taką kontrolą, a także sposób jej przeprowadzania, pracodawca będzie ustalał w akcie wewnątrzzakładowym np. regulaminie pracy lub obwieszczeniu. Co zbada pracodawca, na jakich zasadach? W ramach samodzielnie przeprowadzanej kontroli pracodawca ma prawo zbadać tylko wydychane przez pracownika powietrze. Badanie przeprowadzi wyłącznie urządzeniem, które posiada ważny certyfikat wzorcowania lub kalibracji. Jak często będzie można przeprowadzać takie kontrole? Ich czas i częstotliwość zostaną określone w akcie wewnątrzzakładowym. Pracodawca ustali np. czy codziennie będzie badał wszystkich pracowników objętych kontrolą, czy tylko ich część, czy będzie badał pracowników przed dopuszczeniem do pracy, czy też w czasie jej wykonywania. Co istotne, o wprowadzeniu kontroli pracodawca musi poinformować pracowników co najmniej dwa tygodnie przed jej rozpoczęciem. fot. Pixabay Wynik dodatni, wynik ujemny W sytuacji, gdy kontrola trzeźwości nie wykaże obecności alkoholu w organizmie pracownika, zostanie on dopuszczany do pracy, natomiast wynik badania nie będzie nigdzie przechowywany. Co w sytuacji, gdy kontrola wykaże jednak nietrzeźwość pracownika? Nie zostanie dopuszczony do pracy, a wynik takiej kontroli zostanie umieszczony w jego aktach osobowych. Ponadto, pracodawca będzie musiał poinformować pracownika, że nie dopuszcza go do pracy z powodu jego nietrzeźwości. Jak przekaże mu tę informacji? W dowolnej formie, nawet ustnie. Na żądanie zarówno pracodawcy, jak i pracownika będzie mogła być wezwana policja, aby przeprowadziła badanie stanu trzeźwości pracownika. Kiedy badania krwi na obecność alkoholu? W jakich sytuacjach policja zleci badanie krwi na obecność alkoholu w organizmie pracownika? Wtedy, gdy nie będzie możliwości zbadania alkomatem, gdy pracownik odmówi poddania się badaniu tym udządzeniem, w sytuacji, gdy pracownik zażąda przeprowadzenia badania krwi, pomimo przeprowadzenia badania alkomatem, a także wówczas, gdy stan pracownika uniemożliwi zastosowanie alkomatu. Badanie krwi zostanie przez policję zlecone również w sytuacji, kiedy nie będzie możliwości wskazania stężenia alkoholu z powodu przekroczenia zakresu pomiarowego urządzenia wykorzystywanego do pomiaru. Jakie konsekwencje dla pracownika? Z badania trzeźwości policja sporządzi protokół. Mundurowi przekażą też pracodawcy i pracownikowi pisemną informację, która będzie zawierać dane pracownika, datę, godzinę i minutę badania oraz jego wynik (policja nie będzie przekazywała pracodawcy całego protokołu). Gdy badanie wykaże nietrzeźwość pracownika, pracodawca będzie przechowywał tę informację w jego aktach osobowych. Co w przypadku, gdy badanie przeprowadzone przez policję wykaże, że pracownik jest trzeźwy? Wówczas okres niedopuszczenia pracownika do pracy będzie okresem usprawiedliwionej nieobecności, za który pracownik otrzyma wynagrodzenie. Jeśli jednak takie badanie wykaże nietrzeźwość pracownika, to decyzja o zakwalifikowaniu okresu niedopuszczenia go do pracy będzie należała do pracodawcy. To on określi, czy uzna ją za nieobecność usprawiedliwioną (z wynagrodzeniem lub bez) bądź nieusprawiedliwioną, czyli bez wynagrodzenia. Co czeka pracownika, gdy wynik badania trzeźwości wykaże, że spożywał alkohol? Pracodawca będzie mógł nałożyć na niego karę porządkową (upomnienie, naganę lub karę pieniężną). Będzie mógł też rozwiązać z nim stosunek pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika – czyli zwolnić go dyscyplinarnie. Pracodawca będzie mógł zastosować jedną z tych sankcji lub też obie. Nie tylko alkohol zabroniony w pracy Te same zasady postępowania będą obowiązywać w przypadku kontroli na obecność w organizmach pracowników środków działających podobnie do alkoholu - czyli narkotyków. Zarówno pracodawca, jak i policja będą przeprowadzać badanie śliny pracownika testerem narkotykowym, tzw. narkotesterem (a nie wydychanego powietrza alkomatem). Narkotester jest urządzeniem, które bada obecność narkotyków w ślinie. Wynik badania dostępny jest już po kilku minutach od włożenia do urządzenia kasety z próbką śliny. Jeśli nie narkotester, to badanie krwi Policja zlecić badanie krwi lub moczu w sytuacji, gdy nie będzie możliwości przeprowadzenia badania śliny lub pracownik odmówi poddania się takiemu badaniu albo wtedy, gdy stan pracownika uniemożliwi takie badanie. Krew lub mocz zostaną pobrane do badań także wtedy, gdy pracownik sam zażąda takiego badania - pomimo przeprowadzenia badania śliny. Wykaz środków, na których obecność pracodawca będzie mógł kontrolować pracowników określa rozporządzenie Ministra Zdrowia. O zdolności do wykonywania pracy pracownika przyjmującego leki zawierające takie substancje (mogą to być niektóre leki przeciwbólowe) powinien decydować lekarz, który je przepisuje. W zależności od wykonywanej przez niego pracy, może on być czasowo niezdolny do jej wykonywania. Fot. Pixabay Pracownik kwestionuje, że pił. Co wtedy? Co może zrobić pracodawca, jeśli pracownik – nawet pomimo obiektywnych przesłanek dotyczących stanu jego trzeźwości, jak np. bełkotliwa mowa, woń alkoholu, chybotliwy chód – będzie upierać się, że jest trzeźwy? Prawo podsuwa kilka rozwiązań. Jednym z nich są zeznania świadków i sporządzenie odpowiedniej notatki. Pracodawca może wobec pracownika wyciągnąć konsekwencje w postaci np. kar porządkowych czy zwolnienia dyscyplinarnego. Może też zostać wezwana policja, która przeprowadzi badanie stanu trzeźwości pracownika. Ważne – jeśli ten pracownik nie będzie objęty kontrolą trzeźwości, pracodawca nie będzie miał prawa, by samodzielnie zbadać go alkomatem. Ale jeżeli będzie objęty na podstawie przepisów wewnątrzzakładowych prewencyjną kontrolą trzeźwości – to wówczas pracodawca będzie mógł go samodzielnie zbadać alkomatem. Co z pracą zdalną? Czy pracownicy wykonujący pracę zdalną spełniają przesłanki do objęcia ich kontrolą trzeźwości lub kontrolą na obecność narkotyków bądź innych środków, działających podobnie do alkoholu? W ocenie Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej nie wydaje się to możliwe, bo kontrole takie można przeprowadzić wtedy, gdy są niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia. „Co do zasady praca zdalna będzie wykonywana przez pracowników za pomocą urządzeń teleinformatycznych i nie będzie niosła za sobą wysokiego ryzyka dla zdrowia, życia czy mienia” - wskazuje MRiPS, cytowane przez serwis PAP. Gdyby jednak pracownicy, którzy wykonują pracę zdalną spełnili przesłanki zawarte we wprowadzanych przepisach, to również oni mogą zostać objęci odpowiednią kontrolą. W gestii pracodawcy bowiem jest ustalenie grupy pracowników objętych kontrolą i sposobu na jej przeprowadzenie. Źródło: PAP Opublikowano: 22.02.2023 15:37 Autor: Zygmunt Gołąb (z.golab@gdynia.pl) Zmodyfikowano: 22.02.2023 15:49 Zmodyfikował: Agnieszka Janowicz