Zaginione jezioro Między stacją kolejową Gdynia Wielki Kack, a położonymi na wschód od nich lasami sopockimi znajduje się jeden z najcenniejszych przyrodniczo zakątków Gdyni. Jeszcze na początku XX w. rozciągało się tutaj jezioro (Großkatzer See, Jezioro Wielkokackie), z którego, w kierunku południowo-zachodnim wypływał strumień, uchodzący do potoku Źródło Marii. Według niemieckich botaników w XIX w. było ono tzw. jeziorem lobeliowym (zbiorniki o bardzo czystej, zazwyczaj przezroczystej wodzie, skrajnie ubogie w substancje mineralne (miękkowodne), a zarazem ubogie w rozpuszczony węgiel organiczny, zasiedlone przez specyficzne gatunki roślin). Jeziora takie są rzadkim i zagrożonym elementem naszej przyrody, z uwagi na łatwość z jaką ulegają zanieczyszczeniu przez człowieka – np. ściekami komunalnymi, czy zakwaszoną, bogatą w kwasy humusowe wodą z odwadnianych lasów i torfowisk. Niestety w latach 1907–1912 Jezioro Wielkokackie, zostało osuszone, aby stworzyć pastwiska dla bydła i łąki kośne. Na mapie turystycznej lasów oliwsko-sopockich z 1913 roku zaznaczono w tym miejscu Groß-Katzer Wiese, tj. Łąkę Wielkokacką, z adnotacją früher See (dawne jezioro). Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1926 roku, wzdłuż zachodniej granicy łąki wybudowano nasyp i tory Magistrali Węglowej – dziś przebiega tamtędy linia kolejowa Gdynia-Kościerzyna i tory Pomorskiej Kolei Metropolitalnej. Fragment mapy turystycznej Lasów Oliwsko-Sopockich wydanej prawdopodobnie ok. 1913 r., na którym w miejscu dawnego jeziora (früher See) znajduje się Groß-Katzer Wiese (Łąka Wielkokacka)Po wojnie melioracja łąk została w dużym stopniu zarzucona, więc znaczna ich część uległa zabagnieniu. Jezioro przeżyło swoje odrodzenie w latach 80., kiedy zatkał się przepust, odprowadzający wodę pod ulicą Sopocką i cały teren został ponownie zalany. Nowe jezioro stało się rekreacyjną atrakcją okolicznych mieszkańców – pełniło funkcję kąpieliska, szybko uległo zarybieniu, więc zaczęło przyciągać licznych wędkarzy, na jednej z fotografii utrwalono nawet pływającą po jego tafli… żaglówkę, a wspomnienia ówczesnych gdynian odnotowały parę gniazdujących łabędzi. Niedługo potem zbiornik ponownie osuszono, dyż uznano, że zagraża nasypowi linii kolejowej, teren pozostał jednak ilnie podmokły, i nadal można tu znaleźć, w kilku miejscach, niewielkie czka wodne. Na przełomie XIX i XX w. na dziki, trudno dostępny teren od samym miastem zwrócili uwagę przyrodnicy i pojawiły się pierwsze ostulaty jego ochrony.Mapa okolic użytku ekologicznego Jezioro Kackie z zaznaczonymi punktami orientacyjnymi Co to jest użytek ekologiczny? Użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej – naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania. Użytki ekologiczne powołuje się, aby ochronić przed zniszczeniem fragment terenu o dużych wartościach przyrodniczych, zwykle jednak nie na tyle cenny, żeby stać się rezerwatem przyrody. Można go za to utworzyć znacznie łatwiej i szybciej niż rezerwat, bowiem, zgodnie z art. 44 tej samej ustawy ustanowienie (…) użytku ekologicznego (…) następuje w drodze uchwały rady gminy, nie zaś zarządzenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, jak w przypadku rezerwatu przyrody. Pierwszymi, którzy zgłosił postulat utworzenia użytku ekologicznego, obejmującego łąki i mokradła w miejscu dawnego jeziora, byli botanicy z Uniwersytetu Gdańskiego – profesorowie Maria i Jacek Herbichowie. W 2001 roku, w ramach prac nad planem ochrony Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego, zaproponowali wyznaczenie 18 użytków ekologicznych zarówno w samym parku, jak i jego najbliższym otoczeniu, dla ochrony szaty roślinnej. Wśród nich znalazł się obiekt, określany jako „łąki w Kacku”, doceniony jako jedna z wyjątkowo nielicznych w TPK i jego bezpośrednim sąsiedztwie łąk wilgotnych o względnie mało zmienionym składzie florystycznym. W 2008 roku wartości przyrodnicze tego obszaru doceniła Rada Miasta Gdyni, powołując użytek ekologiczny o powierzchni 21 ha i nadając mu nazwę JEZIORO KACKIE. Opublikowano: 18.04.2018 08:10 Autor: Cezary _Wiśniewicz (c.wisniewicz@gdynia.pl) Zmodyfikowano: 18.04.2018 11:58 Zmodyfikował: Cezary Wiśniewicz