W celu zebrania danych o dawnej zabudowie Zespołu pałacowo - parkowego podjęte zostały badania archeologiczne. Na przedpolu założenia pałacowego natrafiono na fundamenty dwóch budynków gospodarczych datowanych na koniec XVIII - XIX wiek. 'Pierwszy' z nich zorientowany był w osi północ-południe i zbudowany na planie prostokąta, o krótszym boku około 9,5 m. Postawiono go na osiemdziesięcio centymetrowej szerokości, nieznacznie zagłębionym w ówczesny poziom ziemi fundamencie kamienno-ceglanym, do którego w dalszej kolejności dostawiono wewnętrzne ścianki na fundamencie kamiennym. Podzieliły one przestrzeń budynku na dwa ciągi pomieszczeń o szerokości około dwóch i pięciu metrów. Konstrukcja fundamentu wskazuje na to, że był to budynek drewniany zapewne o konstrukcji ryglowej. Brak warstwy użytkowej, nie dość trwała konstrukcja fundamentu (bez zaprawy) oraz brak innych śladów wskazujących na zamieszkiwanie w tym miejscu ludzi skłania ku interpretacji, że pełnił on funkcję gospodarczą. 'Drugi' budynek uchwycono jedynie w północno-zachodnim narożniku wykopu, stąd nie można ustalić jego wymiarów. Zbudowany był również na fundamencie kamiennym o konstrukcji analogicznej jak w przypadku 'pierwszego'. W jego narożniku odsłonięto piwniczkę o ceglanych ściankach, o głębokości jednego metra, dostawioną od zewnątrz do jego ściany. W linii południowego muru natrafiono na przewód kominowy pieca o nieustalonej funkcji. Niewykluczone, że w ciągu XIX wieku obydwa budynki zostały ze sobą połączone np. wspólnym dachem lub przejściem przypominającym podcień. Świadczy o tym nadmurowany fragment fundamentu budynku 'pierwszego' w jego środkowej części oraz baza pod filar znajdująca się w południowo-zachodniej części wykopu, wybudowana na przedłużeniu fundamentów budynku 'drugiego'. Obydwa budynki zostały zbudowane w końcu XVIII lub w XIX wieku, jako zabudowania gospodarcze. W dziejach zespołu pałacowego w Kolibkach jest to okres szeroko zakrojonych inwestycji budowlanych, które doprowadziły do znacznych przeobrażeń przestrzennych. W latach trzydziestych XIX wieku powstaje obecny pałac, który następnie w drugiej połowie tego stulecia zostaje rozbudowany. Niewykluczone zatem, że odsłonięte relikty zabudowań późno nowożytnych świadczą o jeszcze szerszym zakresie prac budowlanych, które objęły swoim zakresem również teren położony na południe od pierwotnego terenu dworskiego nad Potokiem Kolibkowskim. Odkryte budynki zostały rozebrane lub zburzone w końcu XIX lub na początku XX wieku. Poświadczają to źródła kartograficzne z początku tego stulecia, które wskazują już na inne zagospodarowania tego obszaru. Nie wykluczone, że wcześniej rozebrano budynek 'pierwszy', którego nie ma na mapie sztabowej z 1910 roku, a dopiero później budynek 'drugi', jednak na pewno nastąpiło to przed 1938 r. Bowiem na kolejnej mapie datowanej na ten rok brak w tym miejscu jakichkolwiek zabudowań. Informacje o dawnej zabudowie uzupełnia piwniczka odkryta w miejscu wytyczonej ścieżki spacerowej przez dziedziniec. Piwniczka o wymiarach 2,40 x 1,60 m, zagłębiona była do głębokości 1,60m. Niektóre z cegieł, z których zbudowano ściany piwniczki, nosiły napis 'Koliebken'. Tą nazwą sygnowano cegły pochodzące z pobliskiej cegielni. Cegły z Kolibek widoczne są w ścianach miejscowej stajni, a także w wielu budynkach Gdańska. W czasie badań odkryto fragmenty: naczyń glinianych pochodzących z VIII - XIII wieku, naczyń kamiennych i porcelanowych, fragmenty ozdobnych kafli, a także 2 fragmenty jajek porcelanowych z XVIII wieku. Badania archeologiczne finansowane są przez Urząd Miasta w Gdyni, a realizowane przez Muzeum Archeologiczne w Gdańsku. Oprac. Danuta Król, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku ZESPÓŁ PAŁACOWO-PARKOWY W GDYNI KOLIBKACH Zespół pałacowo - parkowy w Kolibkach jest jednym z nielicznych zachowanych na terenie Gdyni zespołów dworskich. Jego południową granicę wyznacza rzeka Swelina, północną Potok Kolibkowski, wschodnią klifowy brzeg Zatoki Gdańskiej. Od strony zachodniej przylega do Alei Zwycięstwa. Pierwsza wzmianka o Kolibkach pochodzi z 1323 roku. W przywileju mistrza krzyżackiego dla klasztoru Cystersów w Oliwie występuje nazwa 'Colypka', wymieniona przy określeniu granic własności klasztornych. Pierwszym właścicielem Kolibek był rycerz Piotr z Kacka. Do znamienitych właścicieli należały rody: Wejherów i Radziwiłłów (1630 - 1685), Sobieskich (1685 - 1720), Przebendowskich (1720 - 1764) oraz przedstawiciele bogatych rodów gdańskich. Ostatnim właścicielem, do 1939 roku, był Witold Kukowski, wielce zasłużony dla rozbudowy pobliskiego Orłowa. Obecnie zespół historyczny zajmuje obszar 14,5 ha. W skład zespołu wchodzą: dwór z 1830 roku, stajnia i budynki gospodarcze z II połowy XIX wieku. Śladami dawnej świetności jest ogród ozdobny z XVIII wieku, park z połowy XIX wieku oraz park leśny przy brzegu klifowym z zachowanym we fragmentach ,,Pawilonem Widokowym' zwanym zwyczajowo 'Grotą Marysieńki'. O randze siedziby magnackiej w Kolibkach świadczy wizyta Króla Jana III Sobieskiego w 1678 roku oraz kilkukrotne wizyty Królowej Marysieńki. Pałac w Kolibkach wraz z przylegającym do niego folwarkiem był przez stulecia rozbudowywany i przebudowany. foto: Dorota Nelke Opublikowano: 26.07.2006 00:00 Autor: dnelke