"Naród, który traci pamięć, traci sumienie"Zbigniew HerbertTrwają obchody 40. rocznicy tragicznych wydarzeń w grudniu 1970 r. na Wybrzeżu. Masakra Gdyńska to jedno z najważniejszych i jednocześnie najtragiczniejszych wydarzeń w powojennej historii Polski. 17 grudnia 1970 r. w Gdyni zginęło 18 osób (13 przy Gdyni Stoczni, 5 na ulicach). Najmłodszy z poległych miał 15 lat, najstarszy 34. Pogrzeby odbywały się nocą 19 grudnia, przy świetle reflektorów z wozów milicyjnych. W 40. rocznicę wydarzeń grudniowych, Instytut Pamięci Narodowej uruchomił specjalną stronę www.grudzien70.ipn.gov.pl, na której zobaczyć można m.in. unikalne zdjęcia i dokumenty z tamtego okresu. Na portalu można poznać kalendarium przedstawiające wydarzenia minutę po minucie .Wśród wielu materiałów znajdują się również wspomnienia uczestników grudniowych protestów, komentarze historyków, filmy dokumentalne oraz publikacje IPN dotyczące Grudnia '70. Internauci mogą nawet sprawdzić swoją wiedzę na ten temat. Słynną „Balladę o Janku Wiśniewskim" na portalu śpiewa w zupełnie nowy sposób Kazik Staszewski.Badania historyczne wskazują, jak wielkie dla wolnej Polski było znaczenie tego protestu. Strajkujący w Grudniu’70 robotnicy wyprzedzili historię o lat 10, a przechowane w zbiorowej pamięci grudniowe fakty stały się siłą i mądrością Sierpnia ’80.Powstanie grudniowe inny miało wymiar w Gdańsku, inny w Gdyni. W Gdańsku przez dwa dni, 14 i 15 grudnia, na ulicach toczyły się twarde walki, w Gdyni pertraktowano z władzą. W relacjach z Gdańska można znaleźć odcień dumy z przeciwstawienia się przemocy, w relacjach z Gdyni dominuje uczucie grozy po tym, jak otworzono ogień do robotników idących do pracy. Adekwatne do tych odczuć wydają się nazwy pomników: w Gdańsku – Poległych Stoczniowców, w Gdyni – Ofiar Grudnia. Istnieją uzasadnione twierdzenia, że rozruchy społeczne zostały sprowokowane, ponieważ komunistom pragnącym przejąć władzę potrzebny był pretekst w postaci wystąpień robotników przeciw Gomułce.Lista ofiar, choć niepełna, jest świadectwem wstrząsającym: rozmiary masakry, a także charakter obrażeń świadczą bowiem o tym, że strzelano bynajmniej nie w obronie własnej i nie pod nogi, lecz w tłum, do kogo popadnie, często ze znacznej odległości i mierząc w głowę lub w pierś. Strzelano aby zabić! Nigdy przedtem i potem, aż do stanu wojennego, nie rzucano takich sił przeciwko własnemu narodowi - środki, jakich użyto do stłumienia robotniczego protestu, są porażające. Razem z oddziałami, które zostały przegrupowane w wyznaczone rejony, ale nie użyte do akcji, a także z oddziałami skierowanymi do ochrony ważnych obiektów na obszarze całego kraju – zaangażowanych było ok. 61 tysięcy żołnierzy, 1700 czołgów, 1750 transporterów opancerzonych, 8700 samochodów. Zużyto prawie 46 tysięcy sztuk różnego rodzaju i kalibru amunicji i 79 tysięcy sztuk środków chemicznych. Oprócz wojska, w tłumieniu robotniczej rewolty uczestniczyły potężne siły Ministerstwa Spraw Wewnętrznych: funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej (w tym osławione ZOMO), Służby Bezpieczeństwa, ORMO, itp. Łącznie kilkanaście tysięcy. Małgorzata SokołowskaOd 15 do 22 grudnia 2010 r. w czterech punktach miasta oglądać można wystawę poświęconą wydarzeniom z grudnia 1970 r. Wielkoformatowe plansze ustawione przy kładce nad torami SKM w Gdyni Stoczni, na placu przy ul. Dworcowej, przy skrzyżowaniu al. Jana Pawła II z ul. Świętojańską (przed bankiem PKO BP) i przy al. Marsz. Piłsudskiego w pobliżu Pomnika Ofiar Grudnia'70 - tworzą pełny obraz "czarnego czwartku".Od 16 do 31 grudnia w Hali Sportowo-Widowiskowej "Gdynia" obejrzeć będzie można wystawę "Czarny Czwartek - fotoreportaż z planu filmowego" autorstwa trójmiejskich fotografików Andrzeja J. Gojke oraz Roberta Jopa.Tradycyjnie jednym z punktów programu są uroczystości przy obu gdyńskich Pomnikach Ofiar Grudnia '70 (piątek 17 grudnia 2010). Swój udział w nich zapowiedział już Prezydent RP Bronisław Komorowski. W ramach obchodów przygotowano również inscenizację historyczną "Grudzień '70. Za chleb i wolność, i nową Polskę" - realistyczną rekonstrukcję zdarzeń "czarnego czwartku" (sobota 18 grudnia 2010). W czwartek 16 grudnia odbędzie się promocja albumu Małgorzaty Sokołowskiej Zbrodnia bez kary Grudzień 1970 w Gdyni. Natomiast teatr niezależny "Maszoperia" zaprasza na przedstawienie "Pałac Umarłych albo rzecz o nadziei narodzin".Zobacz szczegółowy program uroczystościfot.: Dorota Nelke, zdjęcia z planu filmu "Czarny czwartek", którego premiera odbędzie się w lutym 2011. Opublikowano: 16.12.2010 00:00 Autor: Dorota Nelke (11@gdynia.pl)