W tym artykule kolejny raz przyjrzymy się, jaki jest wpływ nadużywania alkoholu czy innych substancji psychoaktywnych przez rodziców na funkcjonowanie dzieci. Dzieci w rodzinie z problemem uzależnienia są najbardziej bezbronne i narażone na skutki życia w takiej rodzinie. Rodzina jest systemem, który funkcjonuje jako całość. Jeśli jeden element jest uszkodzony, wadliwy, to wpływa na pozostałe. We wcześniejszym artykule przedstawiliśmy w jaki sposób dzieci przybierają rolę, by funkcjonować w rodzinie, w której nie ma poczucia bezpieczeństwa, panuje chaos, a rodzice nie spełniają swojej roli w takim stopniu jak powinni. Przyjrzyjmy się dwóm kolejnym rolom, które dzieci przybierają, a które stanowią dla nich formę ochrony. Dziecko, które przyjmuje rolę kozła ofiarnego w rodzinie, odwraca uwagę od rzeczywistego źródła problemu w rodzinie – uzależnienia rodzica. Na nim skupiają się bolesne uczucia. Jest tzw. łobuzem, trudnym dzieckiem. Stwarza wrażenie, jakby mu na niczym nie zależało, jest aroganckie, odsuwa się od rodziny, polega tylko na kumplach, chce być w centrum uwagi. Nie osiąga sukcesów, popada w „złe towarzystwo”, ma wczesny kontakt z alkoholem, narkotykami, seksem. Czuje się zagniewane, przestraszone, samotne, skrzywdzone, odrzucone i jest pełne nienawiści. Żeby siebie chronić kieruje się myśleniem – „nikogo nie potrzebuję, nie będę nic czuł, nie zależy mi, nie przywiążę się do nikogo, nie dam się skrzywdzić, nie dam się, nigdy was nie zadowolę”. Atakuje, żeby nie być zaatakowanym. W rodzinie dysfunkcyjnej wyróżnia się również postać maskotki. Rola taka polega na poprawianiu nastroju w rodzinie. Maskotka zapewnia rozładowanie rodzinnych napięć śmiechem, wygłupianiem się, humorem w smutnym środowisku rodzinnym. Dziecko takie myśli i nabiera przekonania, iż jego rolą jest sprawiać przyjemność innym, rozładowywać napięcie oraz, że nikt nie będzie je lubił, jeśli będzie poważne. Dziecko w takiej roli myśli: „Lubią mnie, jeśli się śmieją”. Odczuwa presję bycia w centrum uwagi, czuje się odpowiedzialne za nastrój i atmosferę panującą w rodzinie. Chce się dostosować i pozostać z boku, rozwija się u niego przekonanie, iż lepiej jest nie dorosnąć i pozostać „uroczym dzieckiem”. W związku z tym, że dziecko w takiej roli nie jest nad wyraz rezolutne, urocze, bezproblemowe rodzice lubią się nim pochwalić. Zatem dziecko zrobi wiele, żeby zwrócić na siebie uwagę rodziców i uzyskać ich aprobatę. Z powodu napięcia, które przeżywa, cierpi na choroby związane ze stresem, ma trudności z koncentracją, kiepsko się uczy, jest nadpobudliwe, korzysta ze środków uspokajających. Ponosi wiele strat z bycia w takiej roli. Między innymi rzadko traktowane jest poważnie, oceniane jako osoba niedojrzała, dziecinna. Natomiast w rzeczywistości czuje się przestraszone, niepewne, zdezorientowane, samotne , pełne lęku i napięcia. Dzieci w rodzinie z problemem uzależnienia czyli w rodzinie , która funkcjonuje dysfunkcyjnie, ponoszą ogromne straty – uczą się dostosowywać do innych, ich potrzeby są niezauważane, pomijane. Nabierają przekonania, że to, co myślą i czują, jest nieistotne. Świat jawi się jako zagrażający, trzeba się z nim nieustannie zmierzać. W związku z tym, iż rodzice nie dają poczucia bezpieczeństwa, zagrażają i krzywdzą, inni dorośli widziani są również jako zagrażający i nie można im zaufać. Role to postawy obronne dzieci, reakcje na życie w rodzinie i forma odwrócenia uwagi od uzależnienia rodzica. Jak często się zdarza, że rodzice mówią o dziecku: „on nam tyle problemów stwarza, przez niego mamy tyle nerwów, odkąd pamiętam ona zawsze była niegrzeczna itp” Pamiętajmy, że dzieci przychodząc na świat są bezbronne, dobre, od dorosłych zależne. My rodzice modelujemy zachowania, wprowadzamy je w świat dorosłych. To od nas zależy, czy im ten świat przedstawimy jako zagrażający, czy jako bezpieczny. Ośrodek Profilaktyki i Terapii Uzależnień, ul. Reja 2a tel. 58 621 61 35, udziela pomocy osobom, które wychowują się lub wychowywały się w rodzinie z problemem alkoholowym. Opublikowano: 02.04.2015 00:00 Autor: Małgorzata Omachel - Kwidzińska (m.omachel@gdynia.pl)